تلویزیون درباره دزدی ماهواره ها روشنگری کند - سافاری رو

اما حالا غیر از چند شبکه ماهواره ای فیلم ها و سریال های ایرانی را بدون اجازه می دزدند، تعداد بی پایانی سایت اینترنتی هم وجود دارند که نه تنها فیلم ها و سریال های ایرانی را برای دانلود غیرقانونی بلکه حتی پخش زنده شبکه های تلویزیونی ایرانی را هم در اختیار کاربران شان قرار می دهند.

تعداد این دزدهای جدید دیجیتال هم دیگر به هیچ وجه با قبل قابل مقایسه نیست و درد مندانه باید اذعان کرد تعداد مخاطبان شان (بخوانید شریک جرم ها) هم می تواند از صدهاهزار و میلیون ها عبور کند. اما جالب ترین بخش داستان حتی اینها هم نیست. این دزدی ها، سیستماتیک و شکیل شده و دزدان شان هم شهروندان شیک پوش و هویت دار خارج نشین هستند.

همین اتفاق بیشتر فیلمسازان ایرانی را به ستوه می آورد و گاهی صدایشان را در رسانه ها و شبکه های اجتماعی بلند می کند؛ گاهی شکایت های حقوقی را پیگیری می کنند، گاهی مسؤولان وزارت ارشاد و کنندگان مجلس را برای برنامه ریزی مورد خطاب قرار می دهند و گاه با تکیه به فرهنگ سازی عمومی، مستقیما برای مردم، اعلامیه عمومی منتشر می کنند.

با علیرضا شجاع نوری که آخرین مورد از این اعتراض های تند را در اینستاگرامش به اشتراک گذاشته، گفت وگو کردیم.

فیلم ها چطور به دست شبکه های ماهواره ای می رسند؟

به محض این که فیلم برای اکران آنلاین روی شبکه های وی اودی قرار می گیرد، آنها بلافاصله دانلود و در همان شب اول پخش می کنند. به همین راحتی!

وی اودی ها هیچ ضمانتی برای حراست از پخش فیلم ها به تهیه کنندگان نمی دهند؟

نه، آنها اصلا نمی توانند ضمانت کنند کسی دیگر فیلم را پخش نکند. آنها فقط مسؤول اکران فیلم ها هستند و بیش از این مسؤولیتی ندارند. درست مثل این که وقتی سریال های ما را تلویزیون پخش می کند و آنها بلافاصله آنها را دانلود و پخش می کنند. شبکه هایی مثل نماوا و فیلیمو ماموریتی بیش از پخش فیلم ندارند. مساله شکل فعالیت شبکه های ماهواره ای است.

هیچ یک از نهادهای مسؤول یا شرکت های پخش و توزیع فیلم به شما ضمانتی برای حراست از حقوق مولف در برابر قاچاق و دزدی این شبکه ها ارائه نمی کنند؟

هیچ کسی ضمانت نمی دهد و اصولا مساله خیلی ریشه ای تر از این حرف هاست. حق انتشار اصلا شفاف نیست و آن طور نیست که برای مقامات انتظامی و قضایی لازم است که قوانین ملموس باشند و تبدیل به نرم افزار شده باشند. ضمن این که پایگاه اصلی این شبکه ها خارج از کشور است و با قوانین داخلی قابل پیگیری نیست. هرچند صاحبان و دست اندرکاران برخی شبکه ها هم در داخل کشور دارند به شکل ناشناس و مخفیانه زندگی می کنند و امورات شان را می گذرانند و فیلم ها را می دزدند و به راحتی در شبکه های ماهواره ای شان پخش می کنند. غیر از اینها کانال های تلگرامی هم هستند. متاسفانه از همه طرف فشار هست.

یادم می آید یک ویدئوی کوتاهی منتشر شد که نیسانی در خیابان چپ کرده و برخی ها ریخته بودند و مواد خوراکی آن را می دزدیدند. راننده هم کمی دورتر ایستاده بود و فقط اظهار تاسف می کرد. در این مورد گاهی یاد این ویدئو می افتم که این شبکه ها هم هجوم می آورند و این فیلم ها را می دزدند و مظلوم ترین کالا هم که سریع به آن تجاوز می شود کالای فرهنگی است.

و اشکال این غارت هم از خرده دزد وجود دارد تا قاچاق شبکه های اسم و رسم دار...

یادم هست در زمان اکران فیلم یک بوس کوچولو که چند سال پیش تهیه کرده بودم، جوانی داشت به صف تماشاچیانی که می خواستند بلیت فیلم را بخرند، دی وی دی همین فیلم را که به صورت قاچاق کپی شده بود، می فروخت! من او را بردم پیش مامور نیروی انتظامی که کمی آن طرف تر ایستاده بود، گفتم این فیلمی که ایشان دارد می فروشد فیلم من است. او هم از جوان پرسید: این را از کجا آورده ای؟ گفت: از خانه. آن مامور هم گفت پس این کپی مال خودش است درحالی که آنچه روی دی وی دی بود به من تعلق داشت. درواقع هنوز این درک از حق التالیف آن روزها هنوز مطرح نشده بود و نیروی انتظامی هم متوجه آن نبود. البته به احترام من، آن جوان را رد کردند که برود اما به هرحال این، آن اتفاقی نبود که انتظار می رفت. به هرحال تا زمانی که ما عضو حق انتشار جهانی نشویم و آن را به رسمیت نشناسیم، اموال مان به همین شکل به غارت خواهد رفت.

الان برخی از شرکت ها یا تهیه کنندگان داخل کشور، حق انتشار فیلم شان را به شرکت های خارجی واگذار می کنند تا آنان را بیرون از ایران در برابر خلافکاران هم حمایت کنند. شما چنین اقداماتی را مفید می دانید؟

بله. اگر شما حق تالیف اثرتان را به شرکت های خارجی واگذار کنید، آنها می توانند حمایت کنند، به شرطی که مالک حقوق آن فیلم باشد اما شما از داخل ایران به عنوان یک شهروند ایرانی نمی توانید از شرکت های خارجی که به حقوق تان تجاوز می کنند، هیچ گونه احقاق حقی کنید. الان جایی هست به نام IranProud که از دم همه محصولات صوتی و تصویری و فیلم و سریال را پخش می کند و هیچ کسی هم با آن کاری ندارد و نمی تواند کاری انجام دهد. اصولا پیگیری این ها در درجه اول یک کار زیربنایی و هزینه بر است که دولت باید آن را بر عهده گیرد. ما تهیه کنندگان هر قدر هم تلاش کنیم، نمی توانیم از پس مبارزه با قاچاق بربیاییم چون نیازمند بودجه بزرگ و استخدام وکلای کاربلدی است که شبانه روز این موضوع را پیگیری و آرام آرام دیوارهای این خانه را مستحکم کنند. اما الان فقط کافی است طرف دوست داشته باشد این دزدی ها را انجام دهد و ما هم هیچ جوری نمی توانیم جلویش را بگیریم.

تا به امروز از این شبکه های ماهواره ای شکایت نکرده اید؟

به کجا شکایت کنیم؟ نهایتا این طور است که ما اینجا به قوه قضاییه شکایت کنیم که شرکتی در خارج از کشور دارد اموال ما را می برد. آنها هم نهایتا می توانند به اینترپل بگویند تا مساله را بررسی کند. اما این چیزی نیست که جوابگوی ظلم ها در حق ما باشد. ضمن این که این اتفاق زمانی کارآمد است که کمپانی های بزرگ بخواهند فیلمی را از ما بدزدند. اما ما دله دزد هم زیاد داریم. یعنی کسانی که امشب یک شبکه دارند و فردا شبکه دیگر. واقعا عین همان افرادی که بار آن نیسان چپ کرده را می دزدیدند و آن طرف تر به دندان می کشیدند و بقیه اش را می فروختند. این ها هم به همین شکل کار می کنند. در واقع با دو شبکه سروکار داریم. شبکه هایی که داروی جلوگیری از انزال زودرس جنسی را تبلیغ می کنند و شبکه های دیگری که داروی جلوگیری از انزال زودرس سیاسی را می فروشند و خیلی هم ژست و ادعای روشنفکری دارند! با وجود این ژست ها اما باز هم فیلم های ما را غارت می کنند و یکی از همین شبکه هایی که خیلی هم ادعای روشنفکری و روشنگری سیاسی دارد، فیلم ما را غارت کرد. اسم نمی برم چون نمی خواهم دهان به دهان شان بگذارم ولی به هرحال کار خودشان را می کنند.

یعنی معتقدید هیچ کاری از دست مان برنمی آید؟

متاسفانه تلویزیون و رسانه های ما در این زمینه روشنگری نکرده اند و لااقل همین فرهنگ سازی را هم نمی کنند. اگر به مردم گفته شود این فیلمی که شما دارید در شبکه های ماهواره ای می بینید دارد به صوررت دزدی پخش می شود و دیدن آن کار خلاف و ناروایی است و نباید تماشا کنید، آن وقت شاید اتفاق موثری دست کم از سوی تماشاگران رقم بخورد. به مردم بگوییم که لااقل استقبال نکنند، مشتری آن شبکه ها نشوند، فیلم ها را آنجا تماشا نکنند. فیلمی که من ساخته ام واقعا با قرض ساخته ام. برخی ها فکر می کنند با پول دولت ساخته ایم، واقعا این طور نیست. با پول توی جیب و وام ساخته ایم. من کسانی را دیده ام که واقعا هم آدم های با حسن نیتی هستند اما می گویند حالا بگذار بعدا این فیلم ها را در ماهواره راحت می بینیم! این اتفاق نیاز به فرهنگ سازی دارد. تلویزیون یک مجموعه برنامه بسازد و واقعا به مردم بگوید این اتفاق چه ضرباتی می زند. مردم ما هم واقعا اگر بدانند کار درستی نیست تماشا نخواهند کرد. مثلا آنهایی که خانم معتمدآریا را دوست دارند اگر بدانند که تماشای فیلمش در شبکه های ماهواره ای او را می آزارد مطمئنا نخواهند دید. تازه این غیر از آنهایی است که اگر بدانند کار ناروایی است، نخواهند دید، یا آنها که بدانند کار خلاف قانونی است انجامش نخواهند داد یا کسانی که بدانند این کار حرام است، فیلم را از مجاری دزدی تماشا نخواهند کرد. بنابراین از هر سو باید این فرهنگ سازی اتفاق بیفتد و مانند هر چیز دیگری به مردم بگوییم که جنس دزدی را واقعا نخرید. دیدن فیلم از ماهواره هم همین است: خریدن جنس دزدی.

برخی شایعات می گوید خود تهیه کنندگان با شبکه های ماهواره ای برای پخش فیلم شان زد و بند دارند. شایعه ای که درباره بنفشه آفریقایی هم مطرح شد. چنین اتفاقی را محتمل می دانید؟

اصلا چنین چیزی عقلانی نیست. چه برای بنفشه آفریقایی چه فیلم های دیگر. یعنی خود تهیه کننده فیلمش را به تاراج بگذارد که آن وقت چه نفعی از آن ببرد؟!

مثلا پولی در ازای آن دریافت کرده باشد.

کدام شبکه ماهواره ای پول داده که این دومی باشد؟ خب اگر پول گرفته باشد که یعنی تهیه کننده رایت را فروخته. مسأله این است که آنها اساسا به خرید تمایلی ندارند.

اصولا این اتفاق سودآوری است که تهیه کننده ایرانی فیلمش را به شبکه ماهواره ای بفروشد؟

قطعا سودآور است. ما اصلا خودمان به برخی از این شبکه ها پیشنهاد دادیم به جای پخش نسخه قاچاق فیلم، لااقل بگذارید فیلم در زمان اکران آنلاینش در ایران بفروشد و بعد تهیه کننده با رغبت فیلم را به شما می دهد.

این کار غیرقانونی نیست که شما رایت فیلم تان را به شبکه ماهواره ای بفروشید؟

اولا که غیرقانونی نیست و اصلا فروش فیلم به خارج از کشور توسط صاحب آن هرجا که باشد، قانونی است. ثانیا اصلا برای فروش نگفتیم. گفتیم اجازه دهید بعد از اکران آنلاین نسخه اصلی را در اختیارتان بگذاریم. همین دله دزدها را می گویم! به آنها گفتیم بگذارید این نیسان به مقصد برسد که راننده اش هم بیچاره نشود بعد همان جا از شما دعوت می کنیم بیایید از محصول استفاده کنید. قبول نکردند.

به نفع شان نیست؟

اصلا بحث نفع هم نیست. انگار دزدی برایشان شیرین تر است، چون آنها هم اگر فکر کنند این پیشنهاد خوبی است اما واقعا می خواهند مثلا سریال قورباغه را همان شب که آمده به مردم بدهند چون اخبارش آمده است و فکرش را نمی کنند که سرمایه گذار و تهیه کننده باید چه کار کند.

فکر می کنید کدام اقدام اولویت بیشتری دارد؟ فرهنگ سازی برای مردم، پیگیری قضایی یا اقدامات حمایتی وزارت از تولیدکنندگان.

همه آنها باید همزمان و موازی انجام شود. اصلا اولویت بندی هم ندارد.

فاطمه ترکاشوند - ادبیات و هنر / روزنامه خبرنگاران