دیالوگی از فیلم درخت زندگی؛ ساخته ترنس مالیک - سافاری رو

درخت زندگی داستان خانواده اوبرین و 3 فرزندشان را در دهه 50 میلادی را روایت می کند. آقای اوبرین (براد پیت) مردی افسرده و خسته از روزگار است که فشار زندگی و ناملایمات اجتماعی باعث شده تا او راه و روش خشن و بد بودن را به فرزندانش آموزش دهد. آقای اوبرین به فرزندانش یاد می دهد تا به هیچ کس اعتماد نکنند ، هیچ خوبی را بی دلیل نپذیرند و در یک کلام احساسات خوب را در خودشان به حداقل برسانند. اما خانم اوبرین (جسیکا چستین) دقیقاً برعکس همسرش رفتار می کند. او به عشق و خوبی اعتقاد دارد و به فرزندانش یاد می دهد تا همه مسائل روزمره را به فال نیک بگیرند. خانم اوبرین با توجه به آموزه های غلط پدر فرزندانش ، به هر نحوی قصد دارد تا از فرزندانش، مردانی خوش قلب و مفید برای جامعه بسازد. در بطن این کشمکش های آموزشی خانم و آقای اوبرین ، جک که پسر بزرگ خانواده است، واقع شده است. جک نوجوانی است که در این سن احتیاج به حمایت و تثبیت رفتارهای والدینش در برقراری ارتباط با او دارد اما تنها چیزی که تابحال ن ،نصیبش شده، اظهارات متناقض والدینش از تعریف زندگی بوده است. به سالها بعد می رویم، جک حالا یک فرد میانسال (با بازی شان پن) است که با همسرش رابطه خوبی ندارد و همچنین نمی تواند با آسمانخراش های شهر و انسانهای پیرامونش ارتباط برقرار کند. جک در پی آموزه های دوران کودکی خود، هنوز نتوانسته تعریفی از جامعه و نحوه زندگی در آن برای خود ترسیم کند که سبب شده تا او تبدیل به شخصیتی به شدت منزوی شود و…

شکل تک گویی های چندگانه این فیلم خود موضوع مقاله ای جداگانه می تواند باشد. تک گویی هایی ترکیبی از صداهای گوناگون زن و مرد و کودک و جوان در مکان ها و زمان های مختلف که در هم تنیده شده اند و گاه شکل نیایش و دعا و سخن گفتن با هستی و دنیا و طبیعت و خدا و یا فرزند کشته شده را به خود می گیرند. این تک گویی ها چنان فضایی در فیلم به وجود آورده اند که اغلب گفتگوها و افکت ها دیگر به پس زمینه رانده شده اند وانگار از فاصلهٔ مکالمه با هستی به زندگی های کوچک روی زمین نظاره می کنیم و صدای آن ها را از دور می شنویم. تک گویی هایی که گاه به شکل خطایی و زاویه دید دوم شخص با دیگری یا با شخص نامعلومی یا نیرویی برتر سخن می گویند. شکل ترکیبی و با فاصلهٔ صداها و برش تصاویر (که بیشترین فاصله را از تک گویی ها دارند حتی با برش به تصویر کهکشان ها) ذهنی ترکیبی و فعال را در جریان فیلم می طلبد تا از ترکیب و برایند آن ها به نگرش هستی شناسانه و نگاه رحمت آور آن نزدیک شویم. نگاهی که با زبانی شاعرانه با همراهی فیلمبرداری درخشان و موسیقی غیرتأکیدی تأثیرگذارش، بر لایه های عمیق درون مخاطب تأثیر می گذارد. انگار در طول فیلم به فضای معنوی و ذهنی یک معبد وارد شده ایم.

صدای زن (با لحن زمزمه وار و نیایش گونه):

راهبه به ما گفته بود که در زندگی دو راه پیش رو دارید: راه فطرت و راه رحمت. (تصویر خورشید که از پشت ابرها می درخشد. تصویر گل های آفتاب گردان) شما باید راهتون رو انتخاب کنید. (دست دختر که سر گاوها را آرام نوازش می کند) رحمت سعی نمی کنه خودشو راضی نگه داره. می پذیره اگه تحقیر بشه فراموش بشه. توهین و آسیب ها رو می پذیره. فطرت فقط می خواد خودشو راضی نگه داره. دیگران رو هم مجبور می کنه که راضی باشن. (موسیقی آرام کلیسایی) دوست داره بر دیگران فرمانروایی کنه. اون دلایلی برای شاد نبودن پیدا نمی کنه. وقتی هم که تمام دنیای اطرافش داره می درخشه و حتی وقتی عشق در ذات تمام دنیا داره لبخند می زنه… راهبه به ما یاد داد که هیچ کس نبوده که قدم در راه رحمت گذاشته باشه و به فرجام بدی رسیده باشه. (تصویر فروریختن آبشار از نزدیک) من با تو راستگو خواهم بود… هر اتفاقی که بیافته…

صدای مرد (با لحن و ریتم آرام زمزمه وار):

تو چطور در برابرم جلوه خواهی کرد؟ با چه شمایلی؟… من کودکی خودم رو می بینم. (تصاویر کودکی اش) من برادرم رو می بینم. (تصاویر برادر در حال بازی مقابل دوربین) واقعی، مهربان، وقتی 9 سالش بود مُرد… نمی توانم فراموشت کنم… خدایا!… چرا؟؟… تو کجا بودی؟… تو می دانستی… ما برای تو که هستیم؟؟… جوابم رو بده!… ما به خاطر تو اشک می ریزیم….