کشف دروازه کوروش در نزدیکی تخت جمشید - سافاری رو

هیات مشترک ایرانی ایتالیایی پس از 10 سال و در آخرین فصل از کاوش های باستان شناسی، پیروز شدند اثبات کنند کوروش بنیانگذار حکومت هخامنشی، فرمان ساخت دروازه پردیس پارسه را صادر کرده و این دروازه باشکوه در دوره فرزندش کمبوجیه به بهره برداری رسیده است.

هیات باستان شناسی مشترک ایرانی ـ ایتالیایی به سرپرستی مشترک پی یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا و علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز از سال 1390 تا 1399 طی 10 فصل کاوش باستان شناسی مجموعه اسناد و مدارک گسترده باستان شناسی از این محوطه کشف کردند.

دروازه کشف شده در محوطه تل آجری واقع در سه کیلومتری شمال غرب تختگاه تخت جمشید واقع شده است. این دروازه بنایی به ابعاد 30 در 40 متر به ارتفاع تقریبی 12متر بوده است.

بنا دارای کریدوری در مرکز بوده که آن را اتاقی مستطیل شکل به ابعاد هشت در 12 متر تشکیل می داده است و در دورن این اتاق مرکزی چهار صندلی نشیمن وجود داشته است. راهروی مرکزی از دو طرف به سوی پردیس هخامنشی باز می شده است.

این دروازه از مواد و مصالح خشت و آجر بنا شده است و سرتاسر نمای داخلی و بیرونی آن مزین به آجر های رنگین بوده است.

بخش پایین و ازاره دیوار ها مزین به گل های لوتوس، بدنه و نمای دیوار ها مزین به انواع پنل های رنگین از حیوانات اسطوره ای، نماد ها و سمبل های اعتقادی ایران باستان، هخامنشیان، عیلامیان و اهالی بین النهرین بوده است؛ مهم تر اینکه در اتاق مرکزی کتیبه هایی به خط و نگارش بابلی و عیلامی وجود داشته است.

علیرضا عسکری چاوردی، باستان شناس و سرپرست ایرانی هیات کاوش تل آجری پارسه در گفتگو با ایرنا بیان نمود: مجموع اسناد نگارشی، مواد و مصالح ساخت بنا، موتیف های به کار رفته در تزیین نمای بنا، تاریخ گذاری کربن 14 و جنبه های تقدس و تشرف به این دروازه نشان می دهد که این بنا پس از سال 539 قبل از میلاد و به افتخار فتح بابل به دستور کوروش بزرگ ساخته شده است.

استاد دانشگاه شیراز اضافه نمود: فرزند کوروش بزرگ همزمان با حکومت پدر در شهر بابل به مدت هشت سال فرمانروا بود و در سال 529 قبل از میلاد به پادشاهی ایران رسید.

تزیینات دروازه کوروش

وی با اشاره به اینکه کوروش هخامنشی به دلیل اهمیت مذهبی و فتح مهمترین شهر جهانی باستان، بابل، دستور ساخت این دروازه را صادر کرده است، ادامه داد: کمبوجیه فرزندش، به دلیل علاقه به شهر بابل، آشنایی دیرینه با بابلی ها و پیوند فرهنگی جهان باستان کار ساخت مجموعه بزرگ معماری شهر پارسه به سبک معماری بابلی را ادامه داد و در دوره وی دروازه پردیس شهر پارسه در بخش فیروزی این شهر به بهره برداری رسید.

به گفته عسکری چاوردی تلاش هیات باستان شناسی بر تبدیل این محوطه به سایت موزه قابل بازدید برای عموم است و به همین دلیل اقدامات حفاظتی گسترده ای از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ویژه پایگاه میراث جهانی تخت جمشید و موسسه ایزمئو ایتالیا برای حفاظت از سازه های خشتی و آجر های لعاب دار این دروازه فراهم شده است. برنامه کاوش و ساماندهی این محوطه مهم باستانی تا سرانجام سال 1399 ادامه دارد.

نحوه قرارگیری دروازه کوروش

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز از انجام مراحل مختلف کاوش های باستان شناسی توسط هیات مشترک ایرانی ایتالیایی در تل آجری سخن گفت و اضافه نمود: فصل دهم کاوش در محوطه تل آجری در آذرماه سال جاری کلید خورد و در تکمیل کاوش های فصول پیشین، با هدف ساماندهی و آماده سازی محوطه و عرضه شواهد ارزشمند تاریخی آن به بازدیدکنندگان مجموعه تا کنون نیز ادامه دارد.

حمید فدایی این کاوش را اقدامی مشترک با همکاران بین المللی در حوزه باستان شناسی با هدف بهره برداری و معرفی این محوطه، بنا ها و آثار تاریخی منحصربفرد دوران هخامنشی به گردشگران و شهروندان دانست و در این زمینه اضافه نمود: با توجه به پیشرفت همزمان عملیات اجرای سقف حفاظتی بر روی این محوطه تاریخی، امید می رود که در آینده نزدیک این محوطه به عنوان یک سایت موزه مهم بتواند به عموم بازدیدکنندگان پارسه عرضه میشود.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با تاکید بر اینکه حفاظت و توسعه مراحل مختلف بهره برداری از این محدوده تاریخی گامی مهم در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری کشور محسوب می شود، بیان نمود: این محوطه تاریخی در نزدیکی تخت جمشید شواهد مهمی و ارزشمندی از شهر پارسه را در خود جای داده است و به جهت ارایه درکی ملموس از گستره پایتخت هخامنشیان، می تواند در توسعه گردشگری منطقه گام مهمی تلقی خواهد شد.

تُل آجری دروازه ای است که پیش از تخت جمشید و برای کاخ فیروزی که امروز به طور کامل تخریب شده، در محوطه شهر باستانی پارسه ساخته شده است. بنایی که در 3 کیلومتری تخت جمشید واقع شده، اما قدیمی تر از تخت گاه (مجموعهٔ تخت جمشید) ساخته شده است.

در فصل های گذشته، عملیات باستان شناسی در منطقه تل آجری، چندین اثر و بنا های تاریخی، دارای آجر های لعاب دار با تصاویری از اسطوره های ایران که قابل مقایسه با بین النهرین و شوش است، کشف شد.

محوطه تاریخی تل آجری در نزدیکی تخت جمشید واقع شده است و یکی از بنا های متعلق به دوران هخامنشیان است که به ثبت ملی رسیده و به لحاظ ارزش های تاریخی و هویت محتوایی، میراثی ارزشمند است.

بنا هایی که در این محوطه کشف شده به احتمال زیاد پیش از بنای تختگاه تخت جمشید ساخته شده و در واقع کشفیات اخیر، خلاء های تاریخی شهر پارسه به ویژه در دوره حکومت کوروش و کمبوجیه و پیش از به قدرت رسیدن داریوش هخامنشی در سال 521 پیش از میلاد را پر می کند.

بنای تاریخی تخت جمشید حدود 55 کیلومتری شمال شیراز در محدوده شهرستان مرودشت واقع شده است.