وب 3.0 چیست و چرا اهمیت دارد؟ - سافاری رو

این تکنولوژی بین سال های 1999 تا 2004 توسعه داده شد و دنیای وب را از وب سایت های طراحی شده برای اطلاعات که ما فقط می توانستیم تماشاچی آن ها باشیم و اجازه تولید محتوا و بازخورددهی به آن ها را نداشتیم، به تجربه ای نو تبدیل کرد که در نتیجه آن پدیده هایی مانند اوبر، فیس بوک و اینستاگرام در اختیار ما قرار گرفتند.

وب 2.0 به صورت کلی روی سه لایه اصلی از نوآوری بنا شد؛ موبایل، شبکه های اجتماعی و خدمات ابری.

با عرضه آیفون در سال 2007، دسترسی به اینترنت موبایل به طرز چشمگیری خدمات کاربر محور وب و استفاده از آن را افزایش داد. در این زمان بود که ما از اینترنت dial-up و اتصال چند ساعته در محیط کار یا منزل به شرایط همیشه متصل تغییر راستا دادیم و اکنون که بیش از یک دهه از آن زمان می گذرد، تقریبا هر کاربری در گوشی هوشمند خود به یک مرورگر وب، اپلیکیشن های متعدد و نوتیفیکشن های شخصی دسترسی دارد.

تا پیش از شبکه های اجتماعی Friendster و MySpace و پس از آن ها فیس بوک در سال 2004، اینترنت یک فضای تاریک و ناشناس بود. این شبکه های اجتماعی بودند که با رفتار مناسب و تولید محتوا در قالب پیشنهادات و ارجاعات و امثال آن، کاربران را ترغیب به استفاده از وب کردند. از جمله این رفتارها و پیشنهادها می توان به متقاعد کردن ما به به اشتراک گذاری تصاویر با گروه های دوستان، اعتماد به مسافران ناشناس و میزبانی از آن ها در بستر AirBnB و هم راستا شدن با افراد ناشناس با استفاده از اوبر و در قالب تاکسی های اینترنتی اشاره کرد.

سرویس های ابری هم تولید و تثبیت اپلیکیشن ها و صفحات اینترنتی را بهبود بخشیدند. سرویس دهندگان ابری نو با تجمیع تعداد انبوهی از سخت افزارهای PC در سرورهای متعدد در سراسر دنیا، نیاز بسیاری از شرکت ها را برای خرید و مراقبت از زیرساخت های شخصی گران قیمت برطرف کرده اند و اکنون کمپانی ها می توانند با اجاره فضای ذخیره سازی، قدرت پردازشی و ابزارهای مدیریتی از این سرویس دهنده ها به توسعه کسب و کار خود سرعت ببخشند و میلیون ها کارآفرین می توانند از منابع ارزان قیمتی که می تواند کار آن ها را رونق دهد بهره مند شوند.

در حالی که وب 2.0 همچنان کاربردی است، نشانه های اولیه تغییر بعدی در کاربردهای اینترنت را مشاهده می کنیم که با عنوان وب 3.0 شناخته می شود. وب 3.0 در اصل با عنوان Semantic Webs و از طریق سر تیم برنرز لی (بنیان گذار نسخه اولیه وب) ابداع شد اما نام فعلی Web 3.0 را مدیون بنیان گذار شبکه اتریوم است. این فناوری مفهومی عمیق تر است که هر آنچه تا به امروز وجود داشته را زیر سایه خودش قرار می دهد. وب 3.0 یک جهش به شبکه های باز، بدون اعتماد و بدون مجوز است.

• باز به این معنی که از نرم افزارهای منبع باز و از طریق جامعه ای باز و قابل دسترس از توسعه دهندگان ساخته می شود و پیش چشم تمام دنیا مدیریت می شود.
• بدون اعتماد یعنی شبکه خودش به شرکت کنندگان اجازه می دهد به صورت خصوصی یا عمومی و بدون اعتماد به شخص ثالث با هم تعامل داشته باشند.
• بدون مجوز یعنی هم کاربر و هم سرویس دهنده می توانند بدون نظارت یک شخص یا نهاد در این فضا مشارکت داشته باشند.

خروجی نهایی چنین شبکه هایی امکان هماهنگی میان صف طولانی از کار، سرویس ها، داده ها و ارائه کنندگان محتواست که پشت صحنه از بسیاری از چالش های بحرانی دنیا مانند سلامت، تغذیه، مالی و زیست محیطی هستند.

در حالی که وب 2.0 بر بستر ظهور موبایل، شبکه های اجتماعی و خدمات ابری اجرا شد، وب 3.0 به صورت عمده روی سه لایه نو از نوآوری های فناورانه بنا می شود: رایانش مرزی، شبکه های داده های غیرمتمرکز و هوش مصنوعی.

به تازگی در وب 2.0 از سخت افزار رایانه های شخصی با هدف به کارگیری در پایگاه های داده استفاده شده، اما انتقال به وب 3.0 پایگاه های داده را به مرز می راند و حتی آن ها را به جیب ما منتقل می کند. دیتا سنترهای بزرگ قدرت خود را از طریق منابع پردازشی قدرتمندی که در ابزارهایی مانند گوشی های هوشمند، رایانه ها، لوازم خانگی، سنسورها و خودروها وجود دارند تأمین کنند. پیش بینی می شود تولید و مصرف داده از طریق این ابزارها تا سال 2025 در مقایسه با سال 2010 معادل 160 برابر افزایش خواهد یافت.

شبکه های داده غیرمتمرکز در حال فراهم کردم امکان فروش یا معامله داده برای تولید کنندگان داده ها هستند بدون این که مالکیت داده خود را از دست بدهند، خریم خصوصی آن ها نقض شود یا به شخص ثالثی وابستگی پیدا کنند. این داده ها می توانند طیف وسیعی از اطلاعات عمومی و خصوصی، مانند داده های فردی از سلامت شخص، داده های محصولات یک کشاورز یا داده های مربوط به عملکرد و موقعیت مکانی یک خودرو و بسیاری چیزهای دیگر باشند. چنین شبکه های غیر متمرکزی از داده ها می توانند مجموعه ای از تولید کنندگان داده را در قالب اقتصاد داده گرد هم آورند.

هوش مصنوعی و الگوریتم های یادگیری ماشینی به اندازه ای قدرتمند شده اند که بتوانند پیش بینی ها و اعمال کاربردی و حتی گاهی نجات دهنده را در اختیار ما قرار دهند. هنگامی که هوش مصنوعی در کنار ساختارهای نو داده های غیر متمرکز قرار بگیرد، به داده های ارزشمندی دسترسی پیدا خواهد کرد که می تواند مایه نگرانی غول های امروز دنیای فناوری باشد. این اتفاق می تواند کاربردهای احتمالی داده ها را به فراتر از استفاده های تبلیغاتی شرکت هایی مانند گوگل و متا (فیس بوک سابق) توسعه دهد و از آن ها در حوزه هایی مانند دقت مواد، طراحی دارو و مدل سازی اقلیمی استفاده کند.

وب 3.0 آینده ای را رقم خواهد زد که در آن کاربران و ماشین ها می توانند با داده ، ارزش و سایر جنبه ها از طریق لایه ای از شبکه های دو سویه و بدون نیاز به شخص ثالث در تعامل باشند. در نتیجه این اتفاق، می توان نوعی پردازش انسان محور و حافظ حریم خصوصی را خلق کرد که نسل بعدی وب است.

تا اینجا به اندازه کافی از ماهیت وب 3.0 نوشتیم، اما این فناوری چه تغییراتی برای افراد و اجتماع به ارمغان می آورد و چطور می تواند از کاربردهای امروزی وب برای خانواده ها، کسب و کارها و دولت ها فراتر برود؟ بهتر است برای رسیدن به پاسخ این سؤال ها کمی به عقب برگردیم و 4 دوره عمده اجتماعی و فناورانه زندگی بشر را مرور کنیم.

• در روستاها، افراد می توانستند دانش و کارشان را با گروه کوچکی از شرکای خود که از قبل می شناختند (شرکایی که محدود به نزدیکی جغرافیایی و اعتماد متقابل بودند) مبادله کنند. مقیاس کوچک روستا به این معنی بود که افراد معمولا باید در جامعه چند نقش را ایفا می کردند: کشاورز، کارگر، جنگجو و پدر. همچنین، تبادلات بر اقلام خوراکی، تأمین امنیت و آسایش متمرکز بود و همکاری های افراد جامعه کمی فراتر از نقش های خانوادگی بودند.
• در شهرهای متمدن، مجموعه هایی که افراد می توانستند دانش و کارشان را با آن ها تبادل کنند به طرز چشمگیری افزایش یافت. در این مرحله، از لحاظ مالی به صرفه بود تا کسب و کارهای تخصصی پایه گذاری شوند، حساب و کتاب در سطح آن کسب وکارها انجام شود و برای تامین کالا و خدمات لازم مردم شهر متکی بر دیگران باشند. در حالی که همچنان بعضی از محدودیت های جغرافیایی باقی بودند، فضای بزرگتر و جمعیت بیشتر باعث شد همکاری میان مهارت های افراد بیشتر شود.
• وب 1.0 و وب 2.0 به شیوه ای مؤثر و اساسی تأخیر و هزینه را کاهش دادند و افراد و کسب و کارها به لطف این فناوری ها پیروز شدند تا اطلاعات و کار خود را از طریق واسطه های قابل اعتماد با شرکایی مبادله کنند که از نظر جغرافیایی با آن ها فاصله داشتند و حتی همدیگر را نمی شناختد. تجارت دنیای واقعا از همین نقطه شکل گرفت، زیرا دسترسی به شرکای تجاری توسعه یافت.
• اینترنت امروزی در بطن خود امکان همکاری های دنیای با استفاده از واسطه ها را فراهم می کند و افراد می توانند به واسطه فیس بوک، eBay یا AirBnB به سطحی از اعتماد اجتماعی-دیجیتالی برای تعامل با غریبه ها دست یابند. متأسفانه ما بیش از حد به این پلتفرم ها وابسته شد ه ایم و آن ها هم از جذابیتی که برای ما دارند استفاده می کنند تا با دسترسی به داده های شخصی یا کاری ما به اهداف مدنظرشان برسند، یعنی یا هزینه خدمات ارائه شده را افزایش دهند، یا داده های جمع آوری را شده را در ازای پول در اختیار شرکت های تبلیغاتی بگذارند (مانند گوگل و متا). این پلتفرم ها با قدرتی که دارند می توانند کسب وکاری را که بر بستر خدمات آن ها راه اندازی کرده اید نابود کنند. در حالی که امروزه ما بسیار راحت و با اطمینان در سطح دنیای در بستر اینترنت به تعامل با دیگران می پردازیم، در پس پرده در واقع کالایی هستیم برای سرپا نگه داشتن تجارت 200 میلیارد دلاری تبلیغات دیجیتال. اکنون به این باور رسیده ایم که این پلتفرم ها، رسانه های انحصاری را ایجاد کرده اند که اطلاعات فیلتر نشده و بعضا غلط در آن ها بازگو و حتی پشتیبانی می شوند که گاهی عواقبی هم در پی دارند.

با استفاده از وب 3.0، انسان و ماشین و کسب و کار، همگی می توانند اطلاعات و کار خود را بدون واسطه با شرکای دنیای خود تبادل کنند؛ شرکایی که از نزدیک نمی شناسند یا حتی به آن ها اعتماد کامل ندارند. مهم ترین انقلابی که از طریق وب 3.0 ایجاد می شود این است که برای همکاری در مقیاس دنیای به حداقل اعتماد نیاز است. در توضیح بیشتر، این نسل از وب حرکتی نو را به سوی اعتماد غیرمستقیم به تمامی اجزای شبکه آغاز کرده است و دیگر نیازی به اعتماد مستقیم به تک تک اعضای شبکه یا کسب اعتماد از سوی دیگران نیست.

وب 3.0 مقیاس و حوزه تعاملات انسان و ماشین را دچار تحول بنیادین خواهد کرد و مرزهای آن را به فراتر از آنچه امروز تصور می کنیم توسعه خواهد داد. از پرداخت های لحظه ای تا گردش اطلاعات غنی تر و انتقال مطمئن اطلاعات، انجام این تعاملات به صورت گسترده با طیف وسیعی از شرکای احتمالی ممکن خواهد شد. این نسل از وب می تواند تعامل با هر فرد یا ماشین را در دنیا ممکن کند، بدون این که نیاز به واسطه ای هزینه بر باشد. انتقال به این نسل موج نوی از کسب و کارها و مدل های تجاری را به ارمغان خواهد آورد که پیش از این قابل تصور نبودند، از جمله همکاری های دنیای با سازمان های ناشناس غیرمتمرکز و بازارهای خودگردان داده. اهمیت این موضوع به دلایل زیر است.

• جوامع می توانند با حذف واسطه از صنایع، کاهش هزینه به کار گیری شخص ثالث و بازگرداندن مستقیم ارزش به خود کاربران و تامین کنندگان شبکه بهینه سازی شوند.
• سازمان ها می توانند از طریق شبکه نو ارتباطات دو سویه سازگارتر و روابط بین شرکا، نسبت به تغییر انعطاف پذیرتر شوند.
• انسان، شرکت ها و ماشین ها می توانند داده های بیشتری را با اطمینان خاطر و حفظ بهتر حریم خصوصی با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
• با از بین بردن ریسک وابستگی به پلتفرم ها که امروزه شاهدش هستیم، می توانیم آینده فعالیت های کارآفرینی و سرمایه گذاری را تضمین کنیم.
• با مالکیت و اداره مدرن و دوسویه این سیستم های غیرمتمرکز نو هوش مصنوعی و اقتصاد پویا و اختصاصی، اعضای شبکه می توانند در همکاری با هم مسائل سخت پیشین را حل کنند.

قطعا از ارتباط وب 3.0 با رمز ارزها شنیده اید، اما موج پیش روی وب 3.0 فراتر از کاربردهای ابتدایی رمز ارزهاست. از طریق تعاملات غنی که به لطف این نسل ممکن می شوند و همچنین حجم مشارکت موجود، وب 3.0 می تواند به صورت رمزنگاری شده داده ها را از اشخاص، شرکت ها و ماشین ها به الگوریتم های کارآمد یادگیری ماشینی متصل کند و بانی ظهور بازارها و مدل های تجاری نو شود. نتیجه این اتفاق چیزی شبیه به بازگشت به دهکده دنیای است؛ یعنی همان جریان روزانه انسان محور و تعاملات بسیار شخصی سازی شده که از آن ها سود می بردیم، اکنون در سطح دنیای در بستر اینترنت میسر می شود و به صورت مستمر از حرفه ای سازی مهارت های ماشین و انسان پشتیبانی و البته واسطه هایی مانند غول های فناوری یا نهادهای دولتی را حذف می کند.

منبع: Medium